Bugün krizler tarihi serisinde uzun süredir yazmayı düşündüğüm fakat ertelediğim bir krizden bahsedeceğim. Her krizin bir hikâyesi vardır. Hatta olmalıdır da… 2020 Ekonomik Krizinin hikayesini de kendi penceremden size anlatmaya çalışacağım.
2020 Ekonomik Krizi Neden Yaşansın?
Bu yazıyı okuyan ve ekonomiyi takip eden herkes şunu düşünebilir hatta düşünmelidir. “Tüm Dünya da borsalar süper artarken neden ekonomik kriz yaşansın?” Konuya benim gibi sadece ekonomik değil de; tarihi ve sosyolojik perspektiften bakanlar, ne düşündüğümü daha kolay anlayacaklar.
Nasdaq Buble
20 yıl önce yine benzer şeyler yaşanmıştı. Nasdaq’da olan her şirket kontrolsüz bir şekilde artıyordu. Tüm Dünya çıldırmış gibi Nasdaq Borsasındaki şirketlere yatırım yapıyordu. Bu sürecin sonunda adına Nasdaq Bubble adını verdiğimiz büyük bir ekonomik kriz yaşandı Bu krizin etkisi Türkiye’de biraz geçikmiş olarak da olsa Şubat 2001 Ekonomik Krizi olarak acı olarak tecrübe ettik.
Ekonomik Krizden Nasıl Çıkılır
Nasdaq Buble hiç de küçümsenecek bir kriz değildi. ABD’nin de bu krizden çıkması için hiç kolay görünmüyordu. Tarihe baktığımızda öğrendiğimiz bir şey var. Dünya çok büyük krizlerden ancak büyük savaşlar ile çıkabilir… Görünüşte ABD ve Dünya’nın bu krizden kurtulması için büyük savaşa ihtiyacı vardır. Tarih 11 Eylül 2001 yılına geldiğinde daha önce hiç karşılaşmadığımı bir savaş ile karşı karşıyaydık. Adını ilk defa duyduğumuz bir örgüt yani El-Kaide, ABD’ ye savaş açmıştı. New York’un en görekemli sembol binasına ve Pentagon Merkezine yolcu uçakları ile kamikaze saldırısı yaptılar. Saldırı ABD’nin İkinci Dünya Savaşına girmesine sebep olan Pearl Harbor saldırısına benzer bir kamikaze saldırısıydı. Dünya ve ABD’nin en çok savaşa ihtiyacı olduğunda böyle bir savaş canlı yayında ilan edilmişti. ABD ve Nato önce Afganistan’a sonra Irak ‘a sonra tüm Ortadoğuya girmişti. 2000 yılında ki ekonomik krizden böyle çıkılmıştı.
2020 Ekonomik Krizi Nasıl Başlayacak?
ABD İmparatorluğunun 3 büyük silahı vardır.
- ABD Ordusu
- ABD Finans Sistemi
- Teknoloji Şirketleri
2019 yılında korkunç bir hızla artan Nasdaq endeksinin teknoloji şirketleri tekrar 2020 ekonomik krizinin tetikleyicisi olabilir. Çizdiğim grafiğe göre 1 Mart 2020 tarihinde maksimum seviyeye ulaşıp buradan büyük bir krizin sebebi olabilir. Belki de bilmediğimiz başka bir şey yaşanacak ve bu kriz tetiklenecek ama emin olduğum bir şey varsa o da bu ekonomik krizin yaşanacağı…
2020 Ekonomik Krizi ve Dolar İlişkisi
ABD’nin gücünün en önemli sembolü ABD dolarıdır. Dolar üzerine kurduğu finansal imparatorluk ile tüm Dünya ticaretini yönetirken, diğer ülkelerde Dolar olmadan uluslararası ticaret yapamıyorlar. Bu nedenle Amerikan Doları’nda yaşanacak bir kriz tüm Dünya’yı da bir ekonomik krize sokacaktır.
Peki durup dururken neden Dolar’da bir kriz yaşanacağını düşünüyorum? Aslında durup dururken değil 100 yıldır devam eden bir sürecin sonuna gelindiğini düşünüyorum. 1913 Yılında FED yani ABD Merkez Bankası ilk kurulduğunda altına endeksli olarak basılan dolar 1971 yılında yapılan Bretton Woods Anlaşması ile tamamen karşılıksız ve siyasi gerekçeler ile basılmaya başlanmıştır. Bu durum Dolar’ın sürekli değer kaybetmesine sebep olmaktadır. Aşağıdaki tablodan da göreceğiniz gibi Dolar sürekli diğer emtialar(petrol, altın, gümüş) karşısında sürekli değer kaybetmektedir. 1971 yılında 31$ olan 1 Ons Altın şu anda 2000$ seviyelerinde… Burada değer kazanan altın değil, değer kaybeden Dolar dır.
2020 Ekonomik Krizi ABD’nin Sonunu Getir mi?
Tabloda da göreceğiniz gibi basılan bu karşılıksız para ile ortalama 10 yılda bir mutlaka bir kriz çıkıyor. FED bu kriz dönemleri öncesinde basılan karşılıksız para ile fiziksel altın toplar ve aslında sürekli kazanmaya devam eder. Bu dönemde daha önce borçlandırdığı şirketlere ortakları olan büyük bankalar aracılığıyla el koyar. Bu sistem görünürde tıkır tıkır işler gözükse de her şey gibi bu sisteminde bir sonu var. Zaten yazdığım bu makalenin konusu da bu sitemin sonuna geldiğini düşünmemdir. Belki de yanılıyorum. Bu yıl bu sistemin sonu gelmeyecek ancak emin olduğum bir şey varsa bu sistemin sonun çok yakın olduğudur.
Dünyanın Yeni Lideri Kim Olacak?
Makalenin başında dediğimiz gibi her krizin bir hikâyesi olmalıdır. Birinci Dünya Savaşın başlaması için gereken hikaye Avusturya-Macaristan Veliaht Prensi Franz Ferdinand’ın öldürülmesiydi. Belki de kriz yazarları bu sefer beklenen krizi Çin de ortaya çıkan virüse bağlarlar. Belki de başka bir şeye bağlar ama kesin olan bir şey varsa büyük bir krizin çok yakında yaşanacağı…
Şimdi herkes yeni dünyanın liderinin Çin olacağını tahmin ediyor ama ben bundan emin değilim. Yeni Dünya düzenin yeni lideri belki merkezi bir devlet değildi dijital bir teknoloji olur. Bu konuyu da ileride yazacağım Blockchain Tabanlı Dijital Dünya başlığında inceleriz.