Reklamlar
PsikolojiSağlık
Trend

Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir? 2022

Reklamlar

Obsesif-kompulsif bozukluk nedir? ya da kısaca OKB nedir?  Takıntı hastalığı olarak da bilinen psikolojik bozukluğun tıbbi ismidir. Bu hastalığa sahip olan hastalar bazen sadece obsesif özellikler gösterirken, bazen sadece kompulsif bazen de her iki rahatsızlığı birden yaşarlar. Peki obsesif nedir? Kompulsif nedir? Bunları inceleyelim. Burada sadece Obsesif-kompulsif bozukluk nedir konusu hakkında bilgilendirme yapacağız. Teşhis ve tedavi için psikolog ve ya psikiyatristlere başvurmalısınız. Bunun için ayrıntılı bilgiyi Psikologlar ve Psikiyatrisler Derneğinden ulaşabilirsiniz.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir ve Türleri Nelerdir?

Obsesif (Takıntılı)  Nedir

Aniden akla gelen ciddi endişe veya sıkıntıya neden olan istenmeyen ve rahatsız edici düşünceler, görüntüler veya dürtülerdir. Dilimizde saplantı olarak da kullanılır. Sürekli kirleneceği, bir yerlerden mikrop kapacağı, bir şeyleri yanlış yaptığı düşüncesi gibi kaygı ve saplantılı davranış gösteren kişilere obsesif denir.

Kompulsif (Zorlantı) Nedir

Takıntıların veya saplantıların neden olduğu kaygıyı azaltmak için kişinin istemsiz olarak gerçekleştirdiği davranışlar veya ritüellerdir.  Örneğin kirlenme takıntısı olan biri bu kaygı ya da saplantı halinden kurtulmak için sürekli el yıkar. Kirlenme düşünce obsesyon iken bu kaygı veya saplantıdan kurulma için geliştirilen davranış olan sürekli el yıkama alışkanlığına kompulsiyon denir. Bu eylemleri yapan kişiye de kompulsif denir.

Obsesif Bozukluk Türleri

Obsesif-kompulsif bozukluk nedir? Obsesif davranış türlerini inceleyelim.

Kirlenme Takıntısı

Bu tür hastalar, Mikroplarla temas etme, kirli veya kirlenmiş maddelere dokunma, yapışkan maddelere veya kimyasallara dokunmaktan rahatsız olma ve bunları yaptığında hasta olacağını düşünme ile ilgili korkular oluşur.  Örneğin: ” Yere düşmüş bir kalemi alırsam mikrop kaparım ve hastalanırım” gibi vesveselere sahiptirler

Reklamlar

Şüphe Takıntısı

Bu takıntı tipinde hasta sürekli bir takım şüphelerle yaşar. Verdiği kararlarda ya da yaptığı işlerde bir türlü emin olamazlar “suyu kapattım mı?”, “ütüyü fişten çektim mi?” , “attığım mail de yazım hatası yaptım mı?” diye sürekli saplantılı bir şekilde bunları düşünürler.

Reklamlar

Kazara Birine veya Kendine Zarar Verme Takıntısı

Bu takıntıya sahip insanlar dikkatsizlikleri sebebiyle kendilerine veya bir başkasına zarar vermekten korkarlar. “Gece kapıyı kilitlemeyi unutursam, hırsızlar bizi soyabilir ve evdekileri öldürebilir”, “Dışarıdan mikrop getirirsem çocuklarımı hasta edebilirim”, “ Araba kullanırken birine çarpabilirim”

Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir

Simetri veya Kesinlik Takıntısı

Bu takıntıya sahip kişiler, nesneleri belirli bir sıraya ve konuma göre yerleştirilmesi gerektiğini düşünürler. Örneğin, “Bütün kıyafetlerimi renklerine göre sıralamalı ve aynı yöne bakmalarını sağlamalıyım. Aksi takdirde, sadece doğru gelmiyor! ”; “Masa ve sandalye aynı hizada olmalı” gibi bir çok insanın hiç umursamadığı şeyleri o an dünyanın en önemli sorunu gibi algılayabilirler.

İstenmeyen Fikirler Takıntısı

Bu tür takıntılara sahip insanlarda istenmeyen düşünceler, korkular, görüntüler, sevdikleri birine zarar verme dürtüleri vardır. Örnek olarak; bebeğini balkondan fırlatmak, metronun önüne atlamak bazen de bu dürtüler cinsel saplantı şeklinde de olabilir. Örneğin; bebeğini taciz etmek, toplu taşıma araçlarında birileri taciz etmek, ibadethanelerde cinsel ilişkiye girmek vs. Bazen de araba ile birinin üzerinden geçmek, hayvanlara zara verdiğini düşünmek vs. Bu düşüncelerin aklınıza geliyor olması sizleri kötü biri yapmaz.

Kompulsif Bozukluk Türleri

Yıkama veya Temizleme Zorlantısı/Kompulsiyonu

Kirlenme, mikrop kapma obsesyonu yaşayan hastalarda sıklıkla karşılaşılan rahatsızlıktır. Kişi sürekli kirlenme/mikrop kapma kaygısını çözebilmek için bu tip bir davranış geliştirmiştir. Bu tip hastalar aşırı yıkama ve temizleme davranışını içerir. Örneğin, bu rahatsızlığı bulunan kişiler ellerini aşırı derecede yıkayabilir, banyonun veya mutfağın temizlenmesi için karmaşık ritüeller kurallar izleyebilirler. Bu Ritüellerin bir sıraya sahip olması da mümkündür.

Kontrol Etmek Zorlantısı/Kompulsiyonu

Daha önce bahsetmiş olduğumuz gibi birine veya kendine zarar verme obsesyonuna sahip kişiler bu kaygı ile baş edebilmek için bu tip davranış biçimi geliştirmişlerdir. Ortada bir sorun var ve beyin bu sorunu çözebilmek için bir çeşit sigorta geliştiriyor. Kişi kendisi ve çevresindekileri güvende tutamayacağı konusunda aşırı derecede kaygılandığı için kapının kilitlenip kilitlenmediğini defalarca kontrol edebiliyor. Çok daha basit türlerinde bir yazım hatası olup olmadığını kontrol etmek için bir maili göndermeden önce defalarca okuyor.

Düzenleme Zorlantısı/Kompulsiyonu

Simetri obsesyonun neden olduğu kaygı bozukluğuna karşı beynin geliştirmiş olduğu zorlantı ve ya kompulsiyondur. Kıyafetler, kitaplar gibi nesnelerin bir düzen içinde bir ahenk içinde dizilmesinin bir zorunluluk olduğu düşüncesidir. Burada önemli olan kısım kişinin doğru olduğunu hissetmesi dir. Bu his oluşana kadar sıralama veya düzenleme işlemi devam edebilir. Bazen bu hareket kötü bir şey olmasını önlemek için de yapılabilir. Kitapların hepsi aynı sırada olmazsa veya kıble yönüne bakmazsa birisi ölecek düşünceleri de görülebilir.

Ruhsal Ritüeller Zorlantısı/Kompulsiyonu

Kişinin zihnine sürekli istenmeyen fikirler oluşması ve bu kaygı durumundan kurtulmak için başvurduğu çözümlerdir. Örneğin bir kişi çocuğunu balkondan aşağı fırlatmak gibi bir fikre kapılırsa bu durumun oluşturacağı yaygın bir kaygı durumu gözlenecektir. Bu kaygının verdiği rahatsızlığı hafifletmek içim dua ya da benzeri ruhsal ritüeller yapabilir. Bu bazen sadece sayı sayarak da gözlenebilen bir kompulsiyondur.

Sormak İtiraf Ettirme Zorlantısı/Kompulsiyonu

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)’li hastalar genellikle kötü bir şey yaptıklarını düşündüklerinden korkuyorlar ve bu nedenle düşüncelerini arkadaşlarına veya ailelerine itiraf etmek ve onaylanmak isterler. “Kötü düşüncelerime rağmen hala beni hala seviyor musun?” bunların en belirginlerindedir.

Saklama/İstifleme Zorlantısı/Kompulsiyonu

OKB’li hastaların bazıları için bir şeyleri çöpe atmak çok zor bir süreçtir. Bazen çöp ev olarak haberlerde gördüğünüz durumlar muhtemelen bir OKB’li hastadır. Bunun daha basit hali ise yıllar önce ödenmiş önemsiz bir makbuz veya çok eski bir tarihli faturanın saklanmasıdır.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir ve Belirtileri Nedir?

Burada okuduklarınızdan yola çıkarak bazılarınız kendilerini OKB tanısı koyabilirler. Herkes bazen istenmeyen düşüncelere sahip olabilir. Ancak kapıyı gece yatarken iki kere kilitlemek sizi OKB’li yapmaz. Ya da faturalarınızı saklamanız sizi OKB’li yapmaz. OKB’li hastalar bu davranışları uzun süre ve aşırı sık yaparlar.

Obsesif Olup Olmadığımı Nasıl Anlarım?

Herkes bazen takıntılı olabilir fakat ben obsesif miyim demek için biraz daha fazlasına ihtiyacınız vardır.

  • Obsesyonlar çok sık olur. Takıntı olarak belirlediğiniz şeyler çok sık mı?
  • Obsesyonlar çok fazla vaktinizi alır. Her gün bir takıntınız için saatleri harcıyor musunuz?
  • Obsesyonlar çok fazla endişeye yol açar. Mutlaka hayatınızı olumsuz etkiler.
  • Obsesyonlardan kurtulmak için genellikle kompulsiyonlar oluşur. Beyin otomatik olarak obsesyondan kurtulmak için bazı ritüeller yaratır. Saymak, dua etmek, saatlerce el yıkamak vs

Kompulsif Olup Olmadığımı Nasıl Anlarım?

  • Kompulsiyonlar, obsesiflik(takıntı/saplantı) ile alakalıdır.  Mikroplara karşı bir saplantınız varsa mikroplardan korunmak için saatlerce elinizi yıkayabilirsiniz.
  • Kompulsiyonlar veya zorlantılar tekrar eder.  Mesela her parmağı dikkatlice yıkamak, sadece sıcak su kullanmak, yıkanmış bir elbiseyi toz geldi diyerek tekrar yıkamak gibi ve genellikle bu bir defa da bitmez mutlaka bir yerde hata yaptım hissine kapılarak yeniden aynı ritüelleri tekrarlarsınız.
  • Kompulsiyonlar da obsesyonlar gibi zaman alır. OKB’li hastalar günde en az 1 saatini bu zorlantılar için harcamaktadırlar.
  • Kompulsiyonlar bilinçli eylemlerdir. Obsesyonlar istem dışı olurken bunların oluşturduğu kaygı durumunu düzeltmek ya da azaltmak için yapılır.
  • Kompulsiyonlar uzun süreli yapıldığında kişiler o kadar çok vakit harcarlar ki bunların kölesi olduklarını düşünmeye başlarlar.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir ? OKB ‘li miyim?

Obsesif-kompulsif bozukluk nedir öğrendikten sonra insanların merak ettiği bir diğer soru “Ben de OKBli miyim” bu soruyu tabi ki uzman psikologlar ve psikiyatristler yanıtlar ancak sizi bilgilendirmek için 3 basit cevabı kontrol etmenizde fayda olduğunu düşünüyorum.

  1. Takıntılarınız hakkında düşünmek ve kaçınmak için çok fazla zaman harcıyorsunuz.
  2. Çoğu zaman kaygılı ve gerginsiniz
  3. Günlük yaşamınız önemli ölçüde etkilenir. Basit bir işi yapmak saatlerinizi alır.

Reklamlar

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Göz Atın
Kapalı
Başa dön tuşu