Reklamlar
Çocuk ve Ergen PsikolojisiPsikolojiSağlık

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? 2022

Reklamlar

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

Öğrenme Nedir ve Nasıl Gerçekleşir?

Öğrenme insan yaşamındaki en önemli eylemlerden biridir. Tüm canlılar öğrenme yeteneğine sahiptir. İnsan doğada öğrenme konusunda en gelişmiş canlıdır. Bu kadar gelişmiş bir yetenek, çok fazla kazanımları beraberinde getirir. Bununla birlikte insanlar öğrenme ile ilgili çok sayıda problem yaşarlar. Öğrenme güçlüğü (Özgül Öğrenme Güçlüğü: ÖÖG) sık karşılaşılan ve öğrenme sorunlarının genel adıdır.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Tanımı ve Tarihsel Süreç

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Öğrenme bireyin doğumu ile başlayan ve yaşam boyu süren bir eylemdir. İnsanlar öğrenme yeteneğine sahip olarak doğarlar. Bazı bireyler ise öğrenme sürecinde birtakım sorunlar yaşarlar, bu sorunlar öğrenme güçlükleri olarak adlandırılırlar. Özgül Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG) dinlenme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ile matematik yeteneklerinin kazanılması ve kullanımındaki güçlükleri içeren, doğumsal, nörogelişimsel geniş bir bozukluk gurubudur.

Disleksi mi, Özgül Öğrenme Güçlüğü mü?

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Disleksi, Fransızca “dyslexie” kelimesi kökenlidir. Harfleri bilip kelime okuyamamaya yol açan, patolojik okuma güçlüğü anlamına gelir. Fransızca sözcük, Latince “dyslexia” sözcüğünden ‘dys’ önekiyle türetilmiştir, okuma bozukluğu olarak çevrilebilir. İşte disleksi ÖÖG’nin bir alt gurubudur. Ancak bu yaygın ve yerleşik kalıptan dolayı, kolay anlaşılmak adına, günlük pratikle bizler de disleksi kelimesini ÖÖG yerine kullanılabilmekteyiz.

Reklamlar

Özgül Öğrenme Güçlüğü Belirtileri

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? ÖÖG, çocuğun zekasının normal veya normalin üzerinde olup, akademik düzeyinin yaşı ve aldığı eğitimin gerisinde olması durumudur. Nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu nedenle erken çocukluktan itibaren fark edilebilir. Ancak genel olarak fark edilmesi ve tanı konması okula başlama ve sonraki dönemlerdedir. Günümüzde kullanılan tanı kriterleri de okul başarısını, akademik performansı referans almaktadır. Akademik becerilerinin ön plana çıktığı okulun başladığı dönem de öğrenmede güçlük-zorlanma fark edilebilir. Genellikle tablonun ÖÖG ile ilişkilendirilmesi ve tanı konulması da bir yılı bulur. Bazı durumlarda ÖÖG belirtileri fark edilmez ve çocuk sürekli zorlanarak geri kalarak okula devam eder. İlerleyen dönemlerde ve sınıflarda okulda bilgi edinme hızı arttıkça ÖÖG’li çocuğun, akranları ile arasındaki fark daha da açılır ve kapatılması güç bir fark ortaya çıkar. Halen ÖÖG tanısı okulda başarısızlık gerçekleşmesine dayanan bir tanıdır. Yani başarısız olma durumu yaşanmaktadır.

Reklamlar

Özgül Öğrenme Güçlüğü Tanısı

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar fiziksel ve mental olarak normal görünürler, diğer çocuklardan farklı değildirler. Bu nedenle iyi bir gözlem yapmadan öğrenme davranışlarındaki farklılıklar ve bazı kavramsal alanlara ait kazanımlardaki yetersizlikler genellikle fark edilemez. Disleksik çocuklar sıklıkla, okula başladıktan sonra yaşanan akademik başarısızlıkla başlayan süreç sonunda (okuma-yazma ve matematik öğrenme sorunları), öğretmenleri tarafından çocuk psikiyatristlerine yönlendirilirler. Bazen bu yetersizliği önce aile fark eder. Bu aşamada aile ve öğretmen işbirliği çok önemlidir. Sonrasında tanısal süreç başlar. Bazı çocuklarda ise öğrenme güçlüğü gözden kaçar ve bu çocuklar ÖÖG’ye bağlı gelişen öğrenme dışı sorunlarla çocuk psikiyatristi veya psikologlara başvururlar. Bu ikincil sorunlar kaygı bozukluğu (ankisyete), depresyon, davranış sorunları, okul fobisi, en ürezis (gece işemesi), tik bozukluğu, tırnak yeme olabilir. Bir diğer grupta da ilk önce ÖÖG’ye sıklıkla eşlik eden, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) veya üstün zeka/ üstün yetenek fark edilir ve profesyonel yardım araştırılır.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Öykü Alınması

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? İlk yapılması gereken ayrıntılı bir öykü almaktır. Öğrenme sorununa ilişkin öykü, öğretmen ve aileden ayrı ayrı alınmalıdır. Öncelikle tıbbi ve eğitimsel anlamda bir öğrenme bozukluğunun olup olmadığı araştırılır. Çocuğun ortaya koyduğu performans ve olması gereken düzey (beklenen performans) doğru belirlenmelidir. Bu nedenle değerlendirilmeler yapılırken sınıf arkadaşları ve akranlarının öğrenme performansı ile birlikte değerlendirilmek uygun olacaktır. Öyküde, öğrenmeyi engelleyecek- geciktirecek diğer nedenler de sorgulanır. Bunlar öncelikle psikiyatrik ve nörolojik sorunlardır. Duyusal, işitme ve görme bozuklukları da bu aşamada araştırılmalıdır. Öykü alma aşamasında ayrıntılı genel gelişim öyküsü, dil gelişim öyküsü ve aile öyküsü detaylı olarak alınır, ÖÖG ile ilgili olabilecek ipuçları araştırılır.

disleksi özgül öğrenme güçlüğü nedir?

Psikometrik Değerlendirme

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Özgül öğrenme güçlüğü olduğu düşünülen çocuklara tanı aşamasında bazı testler uygulanır. Bu testlerde çocuğun akademik performansı, zeka düzeyi ve öğrenme özellikleri değerlendirilir. Dikkat algılama, yorumlama yetenekleri araştırılır.

1- Akademik performansın değerlendirilmesi testleri

Bu testler çocuğun sınıf ve yaş düzeyine göre okuma yazma, matematik diğer konuları öğrenme düzeyini saptar. Akademik performansta gerilik olmadığı tespit edilir.

2- Zeka testleri

WISC-R

WISC-IV

Yukarıdaki testler çocuğun zeka seviyesi ve zekasının özel alanları, öğrenme stilleri, sözel-matematik performansları hakkında bilgi verirler. Zeka testlerinde toplam puan, sözel ve performans puanları ve bunlar arasındaki oranlar ÖÖG tanısında önemlidir.

3- Öğrenme güçlüğü için geliştirilmiş özel testler

İşitsel-sözel öğrenme testi,

Özgül öğrenme güçlüğü bataryaları,

Bender-Gestalt görsel algı-motor testi,

Benton görsel hatırlatma testi vb. testlerdir.

Burada çocuğun öğrenmeye ait sorununun ne olduğu, düzeyinin ne olduğu tespit edilmektedir. Bu özel testler özellikle bireysel eğitim planlanmasında önemlidir. Çünkü çocuğun eksikleri bu testlerle saptanır ve eğitim bu verilere göre planlanır.

4- CAS testi

Öğrenme ile ilgili önemli çalışmaları olan bilim insanları Das ve Naglileri tarafından geliştirilen testtir. CAS testi adını İngilizce, ” Cognitive Assesment System” (Bilişsel Değerlendirme Sistemi) teriminin baş harflerinden alır.

Zeka ve öğrenmenin nöropsikolojik teorik ile açıklandığı, “öğrenmenin beynin fonksiyonu” ve zekanın bilişsel işlemlere bağlı olduğunu savunan PASS teorisi temeline dayanır. CAS, Türkçe’ ye de çevrilmiş, ülkemizde çok bilinen ve uygulanan bir testtir. Bazı özel okullarda öğrenci seçme ve akademik başarısızlık gösteren çocukların değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

CAS testi, çocuğun bilişsel (kognitif) işlemlerdeki (dikkat, bellek, konsantrasyon…) yeterliliğini ölçmek için kullanılır. Planlama, dikkat, eş zamanlılık ardıl işlem yapabilme yetenekleri ve bellek performansı değerlendirilir. ÖÖG tanısında kullanılabilir. Ancak kesin tanı aracı olmayıp sadece bilişsel gelişmişlik hakkında bilgi verir. WISC-R veya WISC-IV’le birlikte uygulanıp yorumlandığında çok daha anlamlı sonuçlar verir.

disleksi özgül öğrenme güçlüğü nedir?

ÖÖG’nin Nedenleri

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Özgül öğrenme güçlüğü, nörogelişimsel bir işlev bozukluğudur ve nedenleri tam olarak bilinmemektedir. ÖÖG, genetik (biyolojik) ve çevresel birçok nedene bağlı olarak gelişir. ÖÖG, genetik ve çevresel etkenlerin birlikteliği ile oluşur.

disleksi özgül öğrenme güçlüğü nedir?

İki Kere Farklı Çocuklar

Üstün Zekalı ve ÖÖG Olan Çocuklar

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Bazı çocukların üstün yönleri olsa da öğrenme sorunları yaşayabilirler. Bu durumun en tipik örneği üstün yetenekli olan ve özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklardır. Bu çocuklar için “iki kere farklı” terimi kullanılır. İki kere farklı terimi ilk kez, 2004 yılında James Gallagher tarafından kullanılmıştır. Konuyla ilgili ilk çalışmalar 1970’li yıllarda yapılmış ve “üstün yetenekli ve engelli çocuklar” olarak bir tanımlama yapılmıştır. Bu tanım üstün zekalı olup da eşlik eden bir engel gurubunu tanımlamaktadır. Günümüzde iki kere farklı olarak tanımlanan çocuklar, üstün yetenek ve ÖÖG’nin birlikte görüldüğü çocuklardır.

İki kere farklı çocuklar nadiren üstün başarı gösterirler ve çoğunlukla üstün özellikleri fark edilmez.

ÖÖG Tedavisi

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir? Özgül öğrenme güçlüğü, çocuğun akademik olarak geri kalmasına, kendisini başarısız ve mutsuz hissetmesine yol açar. Bu nedenle erken fark edilip, tanı konması ve tedavi edilmesi çok önemlidir.

Özgül öğrenme güçlüğü tedavisinde öncelikli hedef ERKEN TANI’dır.

Ne kadar erken fark edilip, çözüme yönelik çalışmalara ne kadar erken başlanırsa, başarı şansı o kadar yüksek olacaktır. Birçok ülkede okul öncesi dönemde, erken tanı ve müdahale programları (response to intervention – RTI, müdahaleye tepki) uygulanmaktadır. Müdahaleye tepki (RTI) yönetimi, akademik başarısızlık ve öğrenme güçlüğü açısından risk taşıyan öğrencileri erken dönemde belirleme ve destekleme programıdır. Öğrenme güçlüğü çeken ve yardıma gereksinim duyan öğrencileri belirleyerek uygun ve gerekli destek verilir. Burada amaç okula başlamadan önce sorunun çözülmesi, okuma-yazma ve matematik öğrenimini başladığında çocuğun normal öğrenme özelliklerini-becerilerini kazanmış olmasını sağlamaktadır. Bir anlamda disleksi tanısını önleme programıdır. Ülkemizde bugün için yaygın olarak uygulanan böyle bir program yoktur.

disleksi özgül öğrenme güçlüğü nedir?

Disleksi Özgül Öğrenme Güçlüğü tedavisi ile ilgili daha fazla bilgi için Np İstanbul hastanesi ve Fransız Lape hastanesinden destek alabilirsiniz.

Psikolojiye Dair Başka Bir Yazımızı Okumayı Unutmayınız!

Reklamlar

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu